Islam tidak pernah mengetepikan sains. Sains mengikut Encarta Encyclopedia ialah
,"Systematized knowledge in any field, but applied usually to the organization of objectively verifiable sense experience." Ia bermaksud,
"Sains dalam skop yang luas bermaksud ilmu-ilmu yang diperoleh secara
sistematik berdasarkan pengalaman deria yang dapat dibuktikan secara
objektif."
Secara umumnya, sains boleh didefinisikan sebagai ilmu yang
dihasilkan melalui cerapan (iaitu analisis dengan menggunakan panca
indera) serta fahaman yang lahir daripadanya. Ia juga boleh diertikan
sebagai huraian secara sistematik tentang fenomena tabii atau alam
semula jadi. Huraian secara sistematik melibatkan penggunaan intelek di
samping kaedah yang dapat diukur (quantitative). Jika diamati
definisi-definisi ini, ia memang telah ditekankan oleh Islam berdasarkan
dalil-dalil dan nas yang telah disebutkan sebelum ini.
Ilmu sains melahirkan teknologi. Teknologi (mengikut
Merriam-Webster Dictionary, The American Heritage Dictionary of the English Language: Fourth Edition dan WordNet Dictionary), boleh didefinisikan sebagai,
"Pengaplikasian
atau penggunaan ilmu terutamanya ilmu sains secara praktikal dan
digunakan terutamanya dalam bidang perdagangan dan industri untuk
kemanfaatan manusia." Justeru, ilmu sains merupakan alat penting
untuk membina teknologi namun ilmu sains bukanlah teknologi. Sebagai
contoh, sains membicarakan tentang teori atom dan daripada itu lahirlah
teknologi yang menghasilkan kuasa atom.
Keterbatasan Sains
Islam memberi kebebasan kepada para saintis untuk mengkaji, namun ia
menyedari keterbatasan intelek yang dimiliki manusia. Justeru, sains
Islam menjadikan wahyu sebagai sumber rujukan yang tertinggi. Dalam erti
kata yang lain, dalam Islam, wahyu mengatasi akal kerana wahyu datang
daripada kuasa tanpa batas sedangkan akal terbatas. Sains tidak boleh
mengatasi wahyu. Apa-apa konklusi yang bercanggah dengan dasar-dasar
wahyu dianggap sebagai konklusi sains yang salah dan apa-apa yang selari
dengannya bolehlah diterima. Dalam hal ini Allah berfirman dalam s
urah al-Jathiyah ayat 20,
"Al-Quran ini adalah pedoman bagi manusia, petunjuk dan rahmat bagi kaum yang meyakini."
Justeru, sains dalam Islam ialah sains yang berkonsepkan tauhid.
Sains dalam Islam tunduk kepada prinsip-prinsip yang ditetapkan Allah
melalui rasulnya. Sains dalam Islam tunduk kepada al-Quran.
Di barat konsep yang merujukkan sains kepada Tuhan, wahyu dan kuasa
ghaib dikenali sebagai creationism. Kadang kala ia dikenali juga sebagai
intelligent design. Konsep-konsep ini ditolak oleh ramai saintis di
barat. Sebagai contoh, para saintis daripada Akademi Sains Kebangsaan di
Amerika (The U.S. National Academy of Sciences) menegaskan bahawa
"sebarang
kenyataan yang menetapkan bahawa asal usul kehidupan ini ada perkaitan
dengan kuasa ghaib (supernatural intervention) tidak boleh diiktiraf
sebagai sains." Hal ini dinyatakan dalam
Science
and Creationism: A View from the National Academy of Sciences, Second
Edition, terbitan National Academy of Sciences tahun 1999.
Dalam kes Kitzmiller lawan Dover Area School District pada tahun 2005
(Case No. 04cv2688. December 20, 2005), sebuah mahkamah persekutuan di
Amerika memutuskan mana-mana sekolah yang mengajar sains dan mengaitkan
kejadian kehidupan dengan kuasa ghaib dan mengetepikan teori evolusi, ia
dianggap telah melanggar perlembagaan Amerika.
Matlamat dan Metodologi Sains
Dalam Islam, sains mempunyai matlamatnya. Matlamat jangka pendek
ialah mengenali hakikat kejadian alam serta manusia dan memanfaatkan
ilmu itu untuk kebaikan semua. Sebagai contoh, melalui sains kita
mengetahui bahawa seks kromosom lelaki menentukan kejantinaan seseorang
bayi, kejadian bayi bermula dengan persenyawaan antara sperma lelaki dan
ovum wanita, kejadian bumi berlaku selepas kejadian bintang-bintang di
langit dan yang seumpamanya. Namun akhirnya yang menjadi keutamaan ialah
matlamat jangka panjang iaitu mengagungkan dan membesarkan Allah. Hal
ini terserlah dalam
surah al-Mukminun ayat 14 yang bermaksud,
"Kemudian Kami menjadikan benih
nuthfah itu alaqah. Kemudian daripada alaqah Kami jadikan mudghah.
Kemudian daripada mudghah Kami jadikan tulang dan Kami tutup tulang itu
dengan daging. Kemudian Kami jadikannya makhluk berbentuk lain. Maha
suci Allah, sebaik-baik Pencipta."
Perhatikanlah ayat ini dengan baik. Selepas Allah menceritakan
fasa-fasa kejadian bayi (dan hal ini dapat disahkan oleh sains), Allah
mengakhiri ayat itu dengan ungkapan,
"Maha suci Allah, sebaik-baik Pencipta." Inilah matlamat asasi sains, iaitu untuk mengagungkan Allah.
Untuk mencapai matlamat ini metodologi yang digunakan perlulah betul.
Sains berkonsepkan tauhid melahirkan metodologi atau pendekatan yang
mengambil kira syariat. Kepatuhan kepada syariat tidak menghalang
kreativiti dan inovasi kerana kebebasan untuk mengkaji telah pun
diberikan Islam berdasarkan sabda nabi yang bermaksud,
"Kamu lebih tahu tentang urusan duniamu."
Yang dituntut ialah kepatuhan kepada prinsip-prinsip syariat yang akan
mencantikkan sains. Sebagai contoh syariat mengutamakan nyawa manusia.
Justeru kajian sains dan teknologi yang terhasil daripadanya tidak boleh
digunakan untuk memusnahkan nyawa. Syariat juga melarang kemudaratan
dilakukan berdasarkan sabda nabi yang bermaksud,
"Tidak boleh melakukan kemudaratan
dan tidak boleh membalas dengan kemudaratan."Hadis ini diriwayatkan oleh
Imam Malik, Al-Hakim, Baihaqi dan Ibn Majah.
Islam juga menekankan tentang akhlak. Antara akhlak yang wajib
dihayati ialah sikap bertanggungjawab ataupun amanah. Amanah ini
melibatkan individu, alam sekitar dan masyarakat secara amnya. Lihatlah
apa yang berlaku pada hari ini apabila sains dan teknologi terbabas
daripada nilai-nilai amanah dan agama. Sebagai contoh, bidang
bioteknologi telah melahirkan satu konsep baru yang dikenali sebagai
kejuruteraan genetik (genetic engineering). Teknologi ini mampu
memindahkan bahan genetik yang bernama DNA dari satu spesies ke spesies
yang lain. Walau bagaimanapun untuk berjaya, proses ini memerlukan
bantuan virus tertentu agar DNA daripada spesies yang berbeza dapat
mengenali antara satu sama lain. Penggunaan kuman-kuman virus ini
akhirnya menyebabkan kelahiran pelbagai kuman serta penyakit baru yang
mampu membunuh manusia. Mengikut Dr Mae-Wan Ho, pengarah
Bioelectrodynamics Laboratory di Open University, United Kingdom,
kejuruteraan genetik telah menyebabkan wabak kolera menyerang India pada
tahun 1992, wabak kuman streptococcus di Tayside pada tahun 1993 dan
wabak kuman E. Coli 157 di Scotland.
Justeru, kepatuhan kepada syariat adalah penting agar sains tidak terbabas daripada landasan kebenaran dan kesejahteraan.
* Dr.Danial Zainal Abidin merupakan seorang pengurus dan pengamal
perubatan di klinik Syifa' Gelugor, Pulau Pinang. Beliau juga adalah
pengarah urusan kepada Syarikat Danial Zainal Consultancy. Di samping
itu beliau juga merupakan seorang pakar motivasi undangan di
radio,penceramah dan penulis buku yang berkaitan Islam dan Sains.
Sumber artikel : www.danialzainalabidin.com
-
Artikel iluvislam.com